Katedra św. Trójcy

W samym sercu Krosna, na skraju północno-zachodniej części historycznego grodu, wznosi się monumentalna Bazylika Kolegiacka pw. Świętej Trójcy – nazywana także Farą Krośnieńską. To miejsce, które od wieków stanowi nie tylko centrum życia religijnego miasta, ale również jeden z najcenniejszych zabytków architektury sakralnej Podkarpacia. Spacerując po okolicy, trudno nie zatrzymać się przed ceglaną bryłą świątyni, której historia i bogactwo wnętrza zachwycają zarówno miłośników historii, jak i architektury.

Historia Katedry Św. Trójcy w Krośnie

Początki i fundacja świątyni

Pierwsze wzmianki o kościele parafialnym w Krośnie sięgają połowy XIV wieku, kiedy to miasto uzyskało prawa magdeburskie. Za datę fundacji parafii przyjmuje się rok 1342, a jej fundatorem był król Kazimierz Wielki. Budowę rozpoczęto od prezbiterium i zakrystii, a następnie dobudowano nawę główną. Co ciekawe, świątynia powstawała równolegle z miejskimi murami obronnymi, a jej bryła została połączona z jedną z baszt, czyniąc z niej istotny element miejskich fortyfikacji.

Rozbudowa i zmiany architektoniczne

Korpus nawowy ukończono pod koniec XIV wieku, a prace budowlane trwały jeszcze przez kolejne dekady. Wnętrze pierwotnie utrzymane było w stylu gotyckim, jednak w XVII wieku przeszło gruntowną przebudowę w duchu manieryzmu, pod kierunkiem włoskiego architekta Wincentego Petroniego. Wtedy też powstało nowe sklepienie wsparte na wewnętrznych przyporach, a elewacje zyskały tynk. Przekształcono również gotyckie kaplice, w tym kaplicę św. Wojciecha, a na placu przed kościołem wzniesiono wolnostojącą dzwonnicę.

Znaczące wydarzenia i renowacje

W 1512 roku miała miejsce konsekracja świątyni po wcześniejszej przebudowie. W 1638 roku Krosno nawiedził groźny pożar, jednak kościół nie ucierpiał znacząco. Przez kolejne wieki świątynia była wielokrotnie odnawiana i rozbudowywana, co pozwoliło jej przetrwać do dziś w imponującej formie.

Architektura i wystrój wnętrza

Gotycka bryła i barokowe detale

Z zewnątrz katedra zachwyca surową, gotycką sylwetką z czerwonej cegły, kontrastującą z bogactwem wnętrza. Wejście prowadzi przez masywne, kamienne portale, a uwagę przyciąga także wolnostojąca dzwonnica. Wnętrze świątyni to prawdziwy kalejdoskop stylów: gotyckie sklepienia krzyżowo-żebrowe przeplatają się z manierystycznym ołtarzem głównym oraz renesansowymi stallami.

Ołtarz główny i dzieła sztuki

Ołtarz główny, wykonany w latach 30. XVII wieku przez krośnieńskich snycerzy, zdobi obraz „Adoracja Trójcy Świętej i Matki Boskiej przez wszystkich świętych”. Warto zwrócić uwagę na monumentalny łuk tęczowy z gotyckim przedstawieniem Grupy Ukrzyżowania oraz na obraz „Koronacja Matki Boskiej”, uznawany za jedno z najcenniejszych dzieł polskiego malarstwa średniowiecznego. Wnętrze kryje również liczne epitafia, barokowe ołtarze boczne oraz renesansowe stalle.

Wieża Farna i jej tajemnice

Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów katedry jest Wieża Farna, wyposażona w zabytkowy mechanizm zegarowy, który do dziś jest ręcznie nakręcany. Codziennie w południe z wieży rozbrzmiewa hejnał Krosna. W wyższych partiach wieży organizowane są wystawy czasowe, a z jej szczytu rozciąga się widok na panoramę miasta.

Znaczenie katedry dla Krosna

Bazylika Kolegiacka św. Trójcy przez wieki była świadkiem najważniejszych wydarzeń w historii miasta – od uroczystości religijnych, przez koronacje, aż po dramatyczne chwile pożarów i wojen. Stanowiła centrum życia społecznego, a jej mury kryją liczne pamiątki po dawnych mieszkańcach Krosna, w tym zasłużonych rajcach i fundatorach.

Informacje dla odwiedzających

Bazylika Kolegiacka pw. Świętej Trójcy znajduje się przy ul. Józefa Piłsudskiego 5 w Krośnie. Dojazd możliwy jest zarówno komunikacją miejską, jak i samochodem – w pobliżu znajdują się przystanki autobusowe oraz parkingi.

Zwiedzanie wieży farnej możliwe jest od maja do września: od wtorku do piątku w godzinach 10:00–17:00, a w soboty i niedziele od 10:00 do 15:00. W poniedziałki wieża jest nieczynna. Bilet normalny kosztuje 18 zł, ulgowy 14 zł. Od października do kwietnia zwiedzanie możliwe jest tylko po wcześniejszej rezerwacji w Muzeum Rzemiosła przy ul. Piłsudskiego 19 lub telefonicznie pod numerem 508 390 031.

Msze święte odbywają się w niedziele i święta o godzinach: 6:30, 7:30, 9:00, 10:30 (dla dzieci), 12:00, 13:00 (w języku łacińskim, w II i ostatnią niedzielę miesiąca), 14:00 (dla głuchoniemych, w I i III niedzielę miesiąca), 15:30 oraz 18:00. W dni powszednie msze są o 6:30, 7:00 i 18:00.

Warto zarezerwować bilety wcześniej, zwłaszcza w sezonie letnim, ze względu na duże zainteresowanie atrakcją.

Podsumowanie

Bazylika Kolegiacka św. Trójcy w Krośnie to miejsce, które zachwyca nie tylko swoją architekturą, ale również niezwykłą historią i bogactwem artystycznym wnętrza. Spacer po jej chłodnych, gotyckich nawach pozwala przenieść się w czasie i poczuć atmosferę dawnych wieków. To jeden z tych zabytków, które warto zobaczyć na własne oczy, by w pełni docenić ich wyjątkowość. Katedra pozostaje nieodłącznym elementem krajobrazu Krosna i prawdziwą perłą regionu, która przyciąga zarówno pielgrzymów, jak i turystów spragnionych kontaktu z historią i sztuką.